«Οριακά ανθρώπινος»/ Έργα 2012-2019

Ο Νίκος Μόσχος μας υπενθυμίζει ότι πρωταρχικός ρόλος του καλλιτέχνη είναι να αναπαριστά τον κόσμο με εικόνες που πηγάζουν από μια μακρά και εκ βαθέων συζήτηση με τον εαυτό του και με τους άλλους. Για να το επιτύχει αυτό, πρέπει καταρχάς η συζήτηση με τον εαυτό του να μη συνιστά εγωπαθή σολιψιστικό λυρισμό, αλλά να προτείνει μια δομημένη θεώρηση του κόσμου μέσα από μια προσωποποιημένη κατασκευή μύθων και κόσμων, συνεπή και προσβάσιμη χάρη στην επανάληψη γραμμών, χρωμάτων, όγκων και εικόνων.

Και για όλα αυτά πρέπει να έχει αποκτήσει τα απαραίτητα εργαλεία, που ασφαλώς είναι τεχνικής φύσεως και διακρίνονται στο πινέλο, την παλέτα και τις τεχνικές που έχουν αναπτυχθεί μέσα από αιώνες ζωγραφικής. Η τεχνική είναι το θεμέλιο, και ο Νίκος την κατέχει πλήρως. Το πινέλο και το τελάρο είναι απλώς εργαλεία, που τα χειρίζεται με αυτοπεποίθηση, σαν να γεννήθηκε με ένα πινέλο στο χέρι. Εκείνο όμως που διαπνέει τη δουλειά του είναι η βαθιά και ευρεία γνώση του της ιστορίας της τέχνης, των μεγάλων δημιουργών που ανά τους αιώνες διαλέγονται με τα θέματα της τέχνης: το σώμα (μάτια, πρόσωπο, κορμός, πόδια, δάχτυλα), τον υλικό κόσμο (μηχανή, τροχός, έπιπλα, κτίρια, πόλεις, καυσαέρια, καπέλα και κορώνες, κλαγγές) και τη φύση (σύννεφα, θάλασσες, βράχοι, χελιδόνια, βουνά, νερό, φως). Όλα αυτά φιγουράρουν στους πίνακες του Νίκου. Αναμειγνύονται με απρόβλεπτους τρόπους, αλλά τραβούν την προσοχή του θεατή. Διεκδικούν χώρο και εγείρουν ερωτήματα. Και επιβεβαιώνουν μια βαθιά κατανόηση καθώς, από τον ένα πίνακα στον άλλον, συνιστούν μέρος της μακράς συζήτησης του Νίκου με τον εαυτό του και το κοινό του.

Όταν πρωτοείδα τα έργα του σε έκθεση, με τράβηξαν έντονα και θέλησα να καταλάβω από πού πηγάζουν. Γνωρίζοντας τον Νίκο κι έχοντας τη χαρά να τον επισκεφτώ στο ατελιέ του, έμαθα απ’ τον ίδιο ποιες είναι οι πηγές της τέχνης του. Η απλόχερη ανταπόκρισή του στην περιέργειά μου ενίσχυσε την εκτίμησή μου για τα βαθύτερα νοήματα και τον διάλογο με τον κόσμο γύρω του. Με βοήθησε επίσης να καταλάβω τη σχέση του με την τέχνη του παρελθόντος, είτε πρόκειται για τμήματα του Παρθενώνα είτε για εικόνες από τη Neue Sachlichkeit του μεσοπολέμου. Οι πίνακές του, πάντοτε πρωτότυποι και όχι μιμητικοί, πασχίζουν να εντοπίσουν νοήματα στον σύγχρονο κόσμο μας. Οι εικόνες τους απευθύνονται στο ένστικτο και κεντρίζουν τη φαντασία μας, γιατί είναι βαθύτατα οικείες, αλλά όχι και άμεσα προσβάσιμες· γνώριμες αλλά όχι κοινότοπες. Πιστεύω πως ελκύουν το κοινό, γιατί καταπιάνονται με τις αντιφάσεις και τις προκλήσεις της προσωπικής μας ζωής σε έναν κόσμο που βγαίνει όλο και πιο πολύ εκτός ελέγχου.

James Wright
Πρώην διευθυντής της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα.
Ομότιμος Καθηγητής, Τμήμα Κλασσικής Αρχαιολογίας και Αρχαιολογίας της Εγγύς Ανατολής,
Bryn Mawr College, Bryn Mawr, Πενσυλβάνια, ΗΠΑ